Saponin còn được gọi là Saponosid, là một nhóm Glycosid lớn. Rất nhiều dược liệu chứa Saponin đang được nghiên cứu: Cam thảo, viễn chí, cát cánh, ngưu tất, rau má, rau sam, nhân sâm, tam thất, mạch môn,….
Hoạt chất Saponin có trong cây rau máHợp chất Saponin Saponin có rất nhiều tính chất đặc biệt. Saponin làm giảm sức cặng bề mặt, tạo bọt nhiều khi lắc với nước, có tác dụng nhũ hóa và tẩy trắng, có thể tạo phức với cholesterol hoặc với các chất 3-β-hydroxysteroid khác. Saponin tan trong nước, alcol, rất ít tan trong aceton, ether, hexan. Saponin có thể bị tủa bởi chì axetat, amoni sulfat. Dưới tác dụng của enzym có trong thực vật hay vi khuẩn hoặc do axít loãng, saponin bị thuỷ phân thành các phần gồm genin gọi là sapogenin và phần đường gồm một hoặc nhiều phân tử đường. Phần genin có thể có cấu trúc cholan như sapogeninsteroi hoặc sapogenintritecpen dạng β-amirin (axít olenoic), dạng α-amirin (axít asiatic), dạng lupol (axit buletinie) hoặc tritecpen bốn vòng. Dựa vào phần sapogenin, người ta chia saponin làm 2 loại: saponin triterpenoid và saponin steroid.
Saponin triterpenoid: Phần genin có 30 carbon cấu tạo bởi 6 nhóm hemiterpen. Phần aglycon thường có chứa 5 vòng (saponin triterpenoid pentacyclic) hoặc 4 vòng ( saponin triterpenoid tetracyclic). Loiạ này thường được gặp ở cây 2 lá mầm
saponin steroid: Phần genin có chứa 27 carbon, phần aglycon thường có 4 vòng. Thường gặp ở cây 1 lá mầm
Saponin triterpenoid tetracyclic
Saponin triterpenoid pentacyclic
Colesterol
Công dụng tuyệt vời của Saponin Các nghiên cứu đã chứng minh các tác dụng có lợi trên mức cholesterol trong máu, ung thư, sức khỏe của xương và kích thích hệ miễn dịch. Hầu hết các nghiên cứu khoa học nghiên cứu tác động của Saponin từ nguồn thực vật cụ thể và kết quả không thể được áp dụng cho Saponin khác. – Giảm Cholesterol Saponin ràng buộc với muối mật và cholesterol trong đường ruột. Muối mật hình thành các mixen nhỏ với cholesterol tạo thuận lợi cho sự hấp thụ của nó. Saponin gây giảm cholesterol trong máu bằng cách ngăn chặn tái hấp thu của nó. – Giảm nguy cơ ung thư Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng Saponin có tính chống ung thư và chống gây đột biến hoạt động,có thể giảm nguy cơ ung thư ở người, bằng cách ngăn chặn tế bào ung thư phát triển. Saponin dường như để phản ứng với các tế bào giàu cholesterol của các tế bào ung thư. Do đó hạn chế sự tăng trưởng và khả năng tồn tại của các tế bào này. Ngoài ra, các nhà nghiên cứu còn phát hiện ra rằng Saponin có thể giúp ngăn ngừa ung thư ruột kết và như thể hiện trong bài viết “Saponin như chống chất gây ung thư” xuất bản trên Tạp chí Dinh dưỡng (1995, 125, 717s-724S) của Mỹ. Một số nghiên cứu đã chỉ ra rằng saponin có thể gây ra apoptosis của bệnh bạch cầu tế bào bằng cách gây phân bào của các tế bào gây ung thư. – Tăng cường khả năng miễn dịch Các Saponin có thể chống lại nhiễm trùng bởi ký sinh trùng. Khi ăn vào bụng của con người, saponin cũng giúp hệ thống miễn dịch chống lại và bảo vệ vi khuẩn, virus xâm nhập cơ thể. – Chất chống oxy hóa Phần không đường của Saponin cũng hoạt động trực tiếp như một chất chống oxy hóa , mà có thể kết quả trong các lợi ích khác như giảm nguy cơ mắc bệnh ung thư và tim mạch. – Giảm nguy cơ ung thư đại tràng Các cơ chế tương tự mà saponin có thể làm giảm cholesterol của bạn – liên kết với acid mật – thực sự có thể làm giảm nguy cơ ung thư ruột kết. Theo Viện Linus Pauling, một số axit mật thứ cấp thúc đẩy ung thư ruột kết. Vi khuẩn trong ruột của bạn sản xuất axit mật thứ cấp từ các axit mật chính. Bằng cách gắn vào acid mật chính, Saponin làm giảm lượng acid mật thứ vi khuẩn đường ruột của bạn có thể sản xuất, do đó làm giảm nguy cơ ung thư ruột kết. Viện Linus Pauling cũng cho biết rằng, trong thí nghiệm mang saponin làm thức ăn cho những con chuột trong phòng thí nghiệm giảm số lượng của các tổn thương tiền ung thư cho những chú chuột của họ. Các nhà nghiên cứu của một nghiên cứu được công bố vào năm 1995 tại “Dinh dưỡng và ung thư” ủ tế bào khối u ung thư ruột kết con người trong một giờ và 48 giờ ở nồng độ khác nhau của Saponin từ đậu nành và soapwort, một loại thảo dược. Họ nhận thấy các saponin ức chế tăng trưởng tế bào khối u và hoạt động tế bào khối u giảm một cách phụ thuộc vào liều – cao hơn nồng độ của Saponin, thấp hơn tốc độ tăng trưởng tế bào ung thư và hoạt động.